کامپیوتر همیشه هم برای بچه‌ها و هم برای بزرگسالان بعنوان یک منبع صحیح و قابل اعتماد مطرح بوده است. ولی به نظر می‌رسد مسائلی در مورد استفاده از کامپیوتر وجود دارد که والدین را نگران می‌کند. مهمترین عامل برای تعیین اثرات مثبت و یا منفی کامپیوتر یکی مدت زمانی است که کودک و نوجوان صرف استفاده از کامپیوتر می‌کند و دیگری نوع فعالیت‌هایی است که او درگیر آن می‌شود.

کودکی که ساعات طولانی از روز خود را پای کامپیوتر می‌نشیند از سایر فعالیت‌های لازم برای رشد مانند فعالیت‌های تحصیلی، ارتباطی و اجتماعی عقب می‌ماند استفاده زیاد و کنترل نشده از کامپیوتر در زمان‌های طولانی می‌تواند منجر به چاقی، افت عملکرد ارتباطی و اجتماعی و افزایش احساس تنهایی و افسردگی گردد.

استفاده از بازی‌های خشن کامپیوتری بخصوص در کودکانی که از نظر سرشتی یا محیط خانوادگی مستعد پرخاشگری و یا اختلالات رفتاری هستند، با افزایش پرخاشگری همراه است.

ولی چنانچه از برنامه‌عای صحیح آموزشی استفاده شود فرصتی را برای خلق کردن و اکتشاف در اختیار کودک قرار می‌دهد. استفاده از نرم‌افزارهایی متناسب با سطح رشدی کو.دک فرصتی را برای تفکر، اکتشاف و بدست آوردن پاسخ در اختیار کودک قرار می‌دهد و قدرت تفکر و خلاقیت او را شکوفا می‌کند و توانایی تفکر حل مسدله را در او قوی می‌کند. بطور مثال نرم افزارهای گرافیکی می‌تواند برای کودک خیلی جالب باشد چرا که اثر خودش را در محیط امتحان می‌کند و انگیزه خلق تصاویر سمبولیک را در او بیدار می‌کند. محتوی چیزهایی که بچه‌ها درکامپیوتر استفاده می‌کنند باید محتویات معنادار در ارتباط با تجربیات خانه، مدرسه و جامعه باشد. باید فعالیت‌هایی باشد که به کودک اجازه انتخاب و کنترل دهد. استفاده از کامپیوتر بخصوص می‌تواند برای کودکانی که به علت ناتوانی‌های مربوطه نمی‌توانند از روش‌های آموزش سنتی بهره ببرند و یا استفاده از این روش‌ها برای آنها اختلالات رفتاری خفیف و یا مشکل توجه و تمرکز، شنوایی، تکلمی و ... دارند.

موارد زیر را در مورد استفاده از کامپیوتر در نظر بگیرید:

١. استفاده از کامپیوتر برای کودکان زیر ٣ سال توصیه نمی‌شود. تا این مرحله سنی بهتر است انرژی کودک صرف یادگیری مهارتهای حرکتی، زبانی، ارتباط برقرار کردن، بازی کردن و ... بشود.

٢. فعالیت‌های کامپیوتری مورد استفاده توسط کودک باید به نوعی باشد که باعث افزایش خلاقیت و انگیزه او شود و به او فرصتی برای باز کردن، کشف کردن و تجربه کردن بدهد، فعالیت‌هایی که پایان آن باز است و کودک قدرت انتخاب دارد. این فعالیت‌ها به کودک فرصت اکتشاف، تخیل تصور کردن، انتخاب و تصمیم‌گیری و حل مسئله می‌دهد. برای کودکان پیش دبستانی برنامه‌های نقاشی می‌تواند برنامه بسیار مناسبی باشد.

٣. در صورتی که این امکان وجود داشته باشد بخصوص در مدرسه بهتر است اتسفاده از کامپیوتر یک کار گروهی درآِدد. در این صورت احتمال مشارکت، همکاری، حل مسئله گروهی و برقراری ارتباط بین کودکان بیشتر می‌گردد.

٤. زمان‌هایی را اختصاص دهید که در کنار کودک و نوجوان خود به یک فعالیت مشترک کامپیوتری بپردازد و با آنها بازی‌ها و برنامه‌هایی را باز کرده و انجام دهید این کار حداقل دو فایده دارد یکی آن که در زمانی که کودک دچار احساس ناکامی و شکست در برنامه‌ای شده در کنار او هستید و به او کمک می‌کنید و دیگر آن که می‌توانید نظارتی روی کار او داشته باشد و در مورد بازی‌ها وبرنامه‌های مختلف با هم بحث و تبادل نظر کرده و امکان یک آموزش دو طرفه را برقرار سازید.

5.زمان استفاده از کامپیوتر را برای فرزند خود محدود نمایید. اگر قرار باشد کودک تمام وقت خود را صرف وسایل الکترونیکی چون کامپیوتر، تلویزیون، پلی استیشن (PlayStation) و موارد دیگر نماید، دیگر زمانی را برای بازی‌های رو در رو و گروهی نخواهد داشت که فرصت رشد مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی را از کودک  می‌گیرد.

٦. در حد امکان سعی کنید کامپیوتر را با علایق و فعالیت‌های کودک ادغام نمایید تا اینکه اجازه دهید کامپیوتر فعالیت و علاقه اصلی او بشود.

٧. کامپیوتر را در اتاق کودک قرار ندهید چون در آن صورت نمی‌توانید روی زمان استفاده از آن کنترلی داشته باشید. چنانچه کودک شما علاقه زیادی به استفاده از کامپیوتر دارد از آن به عنوان تشویقی برای رفتارهای مناسب دیگری استفاده کنید. 

کودکان ورسانه؛ تلویزیون

نمی توان تصور کرد که کودکان ما بزرگ شوند، رشد کنند، وارد دانشگاه یا حوزه های مختلف شغلی شوند اما با رایانه آشنا نباشند و از شبکه جهانی (اینترنت) چیزی ندانند. دنیای امرز، دنیای تلویزیون، ماهواره، کامپیوتر و اینترنت می باشد و موارد فوق چنان با سرعت وارد زندگی بشر شده و نفوذ خود را ادامه می دهند که نمی توان از کنار آن ها با بی تفاوتی گذشت بلکه باید با آن ها به روش صحیح برخورد نمود تا بیشترین سود و استفاده حاصل آید. نکته قابل ذکر آن است که همچنان که اثرات مفید تکنولوژی جدید در کیفیت زندگی ما قابل انکار نیست ولی در صورت عدم مدیریت صحیح نیز ممکن است تاثیرات مضر آن بر زندگی کودکان و نوجوانان ما غیر قابل جبران باشد.

در مورد تلویزیون به نظر می رسد با توجه به آن که مدت زمان طولانی تری از ورود آن به زندگی گذشته، والدین فکر می کنند در این مقوله کمتر با فرزندانشان مشکل دارند، در آن حدی که استفاده از کامپیوتر و اینترنت والدین را نگران می کند استفاده از تلویزیون آن ها را با چنین شرایطی مواجه نمی کند. تماشای تلویزیون یک فعالیت مهم و عمده است که تاثیرات مثبتی روی اطلاعات، دانش و یادگیری دارد. تلویزیون می تواند تاثیری قوی در رشد ارزش ها و شکل دهی رفتار داشته باشد ولی می تواند تاثیرات نامطلوبی نیز در زندگی کودک بگذارد زمانی که صرف تماشای تلویزیون می شود کودک را از فعالیت های مهمی چون مطالعه، تکالیف مدرسه، بازی، ورزش، تعاملات خانوادگی و رشد اجتماعی باز می دارد. همچنین کودکان می توانند اطلاعاتی را از تلویزیون دریافت کنند که نا مناسب و غیر صحیح است به خصوص آن که کودکان در یک مرحله سنی قادر نسیتند بین واقعیت و فانتزی ارائه شده در برناممه های تلویزیونی تفاوت قائل شوند. کودکانی که ساعات زیادی را صرف تماشای تلویزیون می کنند ممکن است موارد زیر در آن ها بیشتر دیده شود:

• پیشرفت تحصیلی ضعیف تری داشته باشند.
• کمتر کتاب بخوانند و مطالعه کنند.
• فعالیت فیزیکی و ورزشی کمتری داشته باشند.
• چاقی و افزایش وزن در آن ها بیشتر باشد.

کودکان ممکن است در برنامه های تلویزیونی و ماهواره با موضوعاتی چون پرخاشگری، رفتارهای جنسی و مصرف مواد مخدر و الکل آشنا شوند و از آنجا که هنوز تفکر انتقادی و منطقی در آن ها شکل نگرفته است ممکن است چیزهائی را که می بینند به عنوان موارد معمول، سالم و قابل قبول بپذیرد.

چنانچه برنامه های تلویزیونی به سمتی رود که مفاهیم خشونت و پرخاشگری در آن ها زیاد باشد و سیستم ارتباطی خانواده نیز به گونه ای مختل باشد که هیچگونه بحث و تبادل نظری در مورد این برنامه ها بین اعضای خانواده صورت نگیرد، می تواند تاثیر نامطلوبی روی رفتار کودک بگذارد، ممکن است کودک رفتار تهاجمی و پرخاشگرانه را به عنوان راه و روشی برای حل مشکلات و مسائلش انتخاب کند و یا با شخصیت های خاصی مثل قربانی یا مهاجم همانندسازی کرده و رفتارهای آنان را تقلید کند، کودکانی که خود مشکلات رفتاری و هیجانی دارند و یا در کنترل تکانه های خود مشکل دارند، ممکن است راحت تر توسط برنامه های نامناسب تحت تاثیر قرار بگیرند. اگر چه برنامه های پرخاشگرانه و خشونت آمیز تلویزیون تنها علت پرخاشگری کودکان نیست اما می تواند یک عامل مهم باشد.

والدین فعال و مسئول می توانند به گونه ای عمل کنند تا کودکان تجربه ای مثبت با تلویزیون و سایر رسانه های تصویری داشته باشند موارد زیر توصیه هائی برای والدین است:

١. به برنامه هائی که کودک شما می بیند توجه نموده و گاهی اوقات آن برنامه ها را با فرزند خود تماشا کنند.

٢. زمان تماشای تلویزیون را محدود کرده و در زمان هائی ار روز تلویزیون را خاموش کنید.

٣. تلویزیون را در اتاق کودک قرار ندهید چرا که در این صورت نمی توانید برای زمان استفاده از آن محدودیت و قانون خاصی بگذارید. آن را در یک مکان عمومی تر قرار دهید.

٤. زمان صرف غذا، زمان تعامل و دور هم جمع شدن اعضای خانواده و زمان مطالعه زمانی نیست که با تماشای تلویزیون از کیفیت آن کاسته شود، در مواقع فوق تلویزیون را خاموش کنید.

٥. زمانی که احساس می کنید برنامه خاصی از تلویزیون برای کودک شما مناسب نیست آن را خاموش نمائید.

٦. اجازه دهید بچه ها برنامه های فردی و مورد علاقه خود را با نظارت شما انتخاب کنند اما اجازه ندهید هر برنامه ای ببیند.

٧. در مورد چیزهائی که در تلویزیون می بینید با فرزند خود به بحث و تبادل نظر بپردازید روی نکات مثبت همچون همکاری، دوستی و احترام گذاشتن به دیگران در برنامه ها و فیلم های تلویزیون تاکید کنید.

٨. زمان تماشای برنامه های تلویزیون فرصت خوبی است که اطلاعات کودک را راجع به تاریخ، افراد، مکان ها، شهرها و وقایع مختلف افزایش دهید.

٩. در ارتباط با برنامه در مورد ارزش های اخلاقی، خانوادگی و فردی صحبت کنید.

١٠. در مورد پیامدها و عواقب رفتارهای پرخاشگرانه و پرخطر همچون مصرف سیگار، مواد مخدر رفتارهای جنسی صحبت کنید.

١١. در مورد تاثیر تبلیغات در زندگی روزمره صحبت کنید.

١٣. برنامه های نامناسب را جلوی بچه ها رد کنید و مهر عدم تائید روی آن ها بزنید و روی این نکته تاکید کنید که این فکر و عقیده و یا این رفتار روش مناسبی برای حل مشکل نیست و راه حل های بهتری وجود دارد.

١٤. اجازه ندهید کودک شما برنامه های خشونت آمیز، صحنه های قتل و دیگرکشی و یا برنامه های نامناسب دیگر را ببیند، کانال را عوض کنید و یا تلویزیون را خاموش کنید و توضیح دهید که چه مواردی در برنامه های فوق اشتباه است و قابل قبول نیست.

١٥. در برنامه های جنگی، خشن و تهاجمی به کودک یادآوری کنید که گر چه هنرپیشه یا قهرمان این ماجرا واقعاً آسیب نمی بیند و کشته نمی شود، اما چنین اعمالی در زندگی واقعی ما منجر به درد، ناراحتی و حتی مرگ می شود.

١٦. زمان استفاده از تلویزیون صرف نظر از نوع برنامه (حتی اگر نامناسب هم نباشد) باید محدود شود چرا که فرصت و زمان پرداختن به فعالیت های مناسبی چون خواندن، مطالعه کردن، بازی با دوستان، ورزش و فعالیت بدنی، تعامل با اطرافیان و آموختن مهارت های اجتماعی و ارتباطی را از کودک می گیرد.

١٧. در صورتی که کودک تحت فشار گروه یا همسالان است سعی کنید با سایر والدین ارتباط برقرار کنید و به آن ها به بحث و تبادل نظر بنشینید و از نقطه نظرات آن ها استفاده کنید.