تغذیه مناسب در دوران بارداری سلامت کودک را دوران بزرگسالی تامین می کند.یک مادر باردار باید روزانه سه وعده ی اصلی(صبحانه .ناهار.شام) و سه میان وعده(مثلا10صبح و5بعد از ظهرو نیم ساعت قبل از خواب)داشته باشدو از همه ی گروه های غذایی زیر باید استفاده کند:

1.نان وغلات (برنج و ماکارونی وجو وحبوبات و...)

2.میوه وسبزی جات

3.شیر و لبنیات

4.گوشت (قرمز و سفید) و جانشین هایش مثل سویا وتخم مرغ ومغز ها مثل فندق و گردو و...

3. نوشابه وچیپس و پفک وغذاهای شور استفاده نکند.

4. از ماه هفتم تا نهم حاملگی غذاهای با طبیعت گرم(بادمجان وگردو وکاکائو و...) را استفاده نکند و صبح ها ناشتا خاکشیر و چند دانه آلو استفاده کنید تا نوزادتان زردی نگیرد.

5. میان وعده میتواند بیسکوئیت و شیر یا نان و پنیرو خیار ویا یک لیوان شیر عسل با نان باشد.

گروه شیر و لبنیات(ماست و دوغ وپنیرو کشک و...):

روزانه یک لیتر شیر(معادل 4 لیوان)استفاده کنید در صورتی که نمیتوانید شیر استفاده کنید،به جای ان میتوانید از ماست(1لیوان از آن =1لیوان شیر) و پنیر و بستنی و دوغ وکشک و خامه استفاده کنید. شیر حاوی کلسیم و فسفر و پروتئین و ویتامین های آ و ب و... میباشد.

گروه میوه و سبزیجات(اسفناج وکاهو وکلم وسیب زمینی وهویج و...):

2. از میوه های خشک(کشته ی زردالووخرماخشک و...) و کمپوت خانگی هم میتوانید استفاده کنید.

گروه گوشت وجانشین های آن:

حداقل روزی 3واحد(هر واحد=60 تا90 گرم) گوشت استفاده کنید.ولی اگر در توانتان نبود میتوانید از حبوبات پخته(1لیوان=1واحد گوشت) یا تخم مرغ(روزی1عدد) و مغزیجات (روزی10عدد پسته یا بادام و...)استفاده کنید.

گروه نان و غلات:

منبع پروتئین و نشاسته و آهن می باشد . روزی 7-11 سهم مصرف کنید(1سهم نان=يک کف دست نان بربری یا سنگگ یا 4 کف دست نان لواش يک سهم برنج یا ماکارانی یا حبوبات پخته= نصف لیوان )

گروه قند ها وچربی ها:

برای تولید انرژی لازم هستند اما از زیاده روی در مصرف انها بپرهیزید.

 تغذیه مادر در دوران شیردهی

تغذیه مناسب مادر در دوران شیردهی برای داشتن شیردهی موفق و تامین مواد مغذی مورد نیاز کودک و سلامتی خود مادر ضروری است.مادر در دوران شیردهی به انرژی و مواد مغذی و مایعات بیشتری نیاز دارد.تغذیه در دوران شیردهی شامل همه ی انواع گروهای غذایی می باشد، که شامل:1 -گروه نان و غلات 2-گروه میوجات و سبزیجات 3-گروه گوشت و حبوبات 4-گروه شیر و لبنیات 5-گروه روغن و چربی و شیرینی

1- گروه نان و غلات: از این گروه روزانه باید 7-11سهم بخوریم (یک کف دست نان(درواقع 30gram)، یا 4 کف دست نان لواش، یا نصف لیوان برنج یا ماکرانی پخته 1 واحد محسوب می شود).

2- گروه میوجات و سبزیجات: از این گروه روزانه باید5-4سهم بخوریم(نصف لیوان سبزی پخته یا1 لیوان سبزی خام یا یک سیب یا پرتقال متوسط ویا سه چهارم لیوان ابمیوه تازه یک واحد محسوب می شود).

3- گروه گوشت و حبوبات: از این گروه روزانه بایدحداقل3 سهم بخوریم(1عدد تخم مرغ یا یک لیوان حبوبات پخته شده یا 60-90gramگوشت قرمز یا مرغ یا ماهی 1 واحد محسوب می شود).

4-گروه شیر و لبنیات: از این گروه روزانه باید 4-3سهم بخوریم(یک لیوان شیر یا ماست و یا یک قوطی کبریت پنیر 1 واحد محسوب می شود). این گروه برای استحکام استخوان های مادر و سلامت پوست لازم است، اگر مادر به مقدار کافی کلسیم دریافت نکند کلسیم مورد نیاز کودک از ذخاییر مادر برداشته می شود و سبب پوکی استخوان زودرس در مادر می شود.

5- گروه روغن و چربی و شیرینی: برای این گروه غذایی واحدی تعیین نشده است ولی باید سعی شود از این گروه به میزان کم استفاده شود.

برخی نکات:

1. برای جلوگیری از کمبود مایعات روزانه به مقدار کافی مایعات و آبمیوه طبیعی مصرف کنید.

2. در هنگام شیردهی یک لیوان اب، شیر یا آبمیوه تازه و طبیعی در کنار شما باشد تا استفاده نمایید.

3. در دوران شیردهی میتوان ورزش های سبک را انجام داد اما ورزش های سنگین را انجام ندهید.

4. حداقل 20 دقیقه در روز در مقابل نور خورشید قرار گیرید، دقت شود که در ساعت اوج تابش نباشد.

5. از مصرف غذاهای شور، پر ادویه، قهوه، شکلات، نوشابه های گاز دار و غذاهای نفاخ بپرهیزید.

8. مادر شیرده بادام استفاده نماید که حاوی کالری و کلسیم بالا است.

9.تغذیه مناسب شیر خوار(از بدو تولد تا1سالگی)

10. مناسب ترین، طبیعی ترین و ایمن ترین تغذیه برای شیرخوار، شیر مادر است.

13. از دادن مقدار زیادی آب قند و مایعات به شیرخوار بپرهیزید، چون باعث اسهال وی می شود.

14. نکته بسيار مهم اين است که شير خوردن نوزاد بايد هميشه بر اساس تقاضاي نوزاد باشد البته بايد توجه داشت نوزادی که شیر مادر می خورد را نبايد بيشتر از 3 ساعت گرسنه گذاشت و نوزادی که شیر خشک می خورد نيز نبايد بيشتر از 4 ساعت گرسنه گذاشت که اين به دليل کاهش قند خون نوزاد و احتمال تشنج در وي مي باشد.

15. تا 6ماهگی فقط شیر مادر و اما از پایان 6 ماهگی می توانید غذا های کمکی را شروع کرد.

16. شیر گاو را به زیر 1 سال ندهید.

17. تا 1 سالگی به شیرخوار عسل ندهید(به خاطر سم بوتولیسم).

18. از یک غذای ساده شروع کنید و هر غذا 7-5 روز داده شود، و بعد غذای بعدی به رژیم غذایی اضافه شود(از نظر مقدار و تعداد به تدریج).

19. بهتر است غذا با قاشق و مایعات با لیوان داده شود.

20. بعد از غذا دادن آب فراموش نشود.

21. تا یک سالگی به غذای کودک نمک اضافه نکنید.

24. مجبورش نکنید تمام غذاهای بشقاب را بخورد.

تغذیه تکمیلی

7ماهگی:

هفته اول:1- فرنی

البته مقدار ماده غذایی که برای کودک شروع می کنیم کم است، از روزی 1 قاشق مربا خوری شروع و تا اخر هفته به 12 قاشق مربا خوری میرسانیم.

هفته دوم:2-حریره بادام

مثل فرنی از روزی 1قاشق مربا خوری شروع و تا اخر هفته به 12 قاشق مربا خوری میرسانیم.

هفته سوم:3- سوپ اضافه می شود.

مثلا صبح فرنی یا حریره بادام بدهید و ظهر سوپ بدهید.دقت شود در سوپ گوشت، هویچ، برنج و یک نوع سبزی ریخته شود ولی حبوبات در تهیه سوپ استفاده نشود. و در ضمن از یک قاشق مربا خوری شروع شود.

8 ماهگی:

علاوه بر برنامه قبل

1- زرده تخم مرغ هم اضافه شود.روز اول به اندازه یک نخود زرده تخم مرغ سفت پخته شده را در شیر یا کره، نرم کرده و به شیرخوار بدهید. هر روز صبح به همراه فرنی یا حریره، زرده را اضافه کنید تا ظرف 10 روز به زرده کامل برسید.

2- پوره سیب زمینی به جای یک وعده فرنی یا حریره می توان استفاده کرد.

3- حبوبات مثل عدس و ماش را می توان به سوپ اضافه کرد.

4- مقداری نان می توان به رژیم غذایی اضافه کرد.

روزی 6-5 وعده باید به کودک غذا داد.مثلا:3وعده(فرنی، حریره یا پوره) و 2وعده سوپ و 4 قاشق مربا خوری ماست.

9 ماهگی:

1-میوه و آبمیوه تازه از یک قاشق مربا خوری در روزی تا 6 قاشق مرباخوری داده شود.

مثلا:1بار میوه، 2وعده سوپ و4 قاشق مرباخوری ماست.

10ماهگی:

1- به جای آبمیوه می توان میوه قابل هضم(سیبل، موز، هلو...)بدهید.

2- یک خرمای رسیده ی بدون هسته می توان استفاده کرد.

3- سایر حبوبات نیز از ماه 10 می تواند به رژیم غذایی اضافه شود. البته این حبوبات باید از 24 ساعت قبل خیس بخورد بعد کامل پخته و سپس به سوپ اضافه شود.و هنگام استفاده ابتدا با ته قاشق له کرده بعد به کودک داده شود.

4- کته نرم نیز می توان استفاده کرد.

11-12 ماهگی:

با توجه به اشتهای کودک در هر وعده می توانید غذایی را اضافه کنید. از جمله انواع میوه ها، ماهی، تخم مرغ، شیرجوشیده، ماکرانی.

· تغذیه نوپایان ( کودکان 3-1 سال)

تغذیه نوپایان باید 3وعده غذایی اصلی و 3-2 میان وعده را شامل شود.

وعده غذایی اصلی باید شامل گروه های غذایی متنوع باشد به این ترتیب:

گروه نان، غلات، برنج 6 تا 7 سهم

گروه سبزیجات 3 سهم

گروه میوه جات 3 سهم

شیر،ماست،پنیر 3-2 سهم

گوشت،مرغ،ماهی، حبوبات خشک،تخم مرغ، دانه ها 2 سهم

میان وعده می تواند شیر، آبمیوه، میوه ها ،کلوچه و ... باشد. دریافت شیر در این سنین بین 3-2 فنجان در روز باید باشد.

نیازهای غذایی در نوپایان کم می شود زیرا سرعت رشد کاهش پیدا می کند.

این کودکان رژیم های غذایی دوره ای و موقت دارند ممکن است امروز مثلا موز را با ولع بخورند اما در روزهای بعدی هیچ علاقه ای به موز نداشته باشند اینگونه تمایلات دوره ای را باید در دوره نوپایی طبیعی تلقی کرد.

علاقه و بی علاقگی نسبت به غذاها از یک سالگی آغاز می شود و در صورت امکان باید به آن احترام گذاشت اگر غذایی که کودک از خوردن آن خودداری می کند اولین غذایی باشد که سر سفره می آید ممکن است کودک آن را بخورد.

در 18 ماهگی نیازهای غذایی کاهش می یابد و اشتها کم می شود که به آن بی اشتهایی طبیعی می گویند پس کودک شما اگر کم غذا می خورد دلیلی بر بیمار بودن او نیست. کودکان در سن 18 ماهگی بدغذا و ایرادگیر شده و در خوردن غذاها بسیار انتخابی عمل می کنند.

کودک از 10 ماهگی تا 12 ماهگی می تواند قاشق را بگیرد که از این زمان باید تغذیه را به خودش واگذار کرد و درست است که ریخت و پاش می کند و منزلتان را کثیف می کند اما به او اجازه بازی با غذا و شناخت غذا را بدهید و از او انتظار نداشته باشید آداب سر سفره نشستن را چون بزرگسالان رعایت کند کودکان این سنین از بازی با غذا و غذا خوردن با قاشق به تنهایی لذت می برند این لذت را از کودک خود نگیرید و بگذارید به استقلال برسد.

نوپایان غیر از مزه غذا فاکتورهای دیگری را نیز در نظر می گیرند مثلا اگر اعضای خانواده از خوردن غذایی خودداری می کنند کودک نیز تمایل دارد پاسخ آنها را تقلید کند.عادات غذایی که معمولا در این سن ایجاد می شود طولانی مدت باقی می مانند.

اگرغذا بو یا ظاهر ناخوشایندی داشته باشد ممکن است از امتحان مزه آن خودداری کنند.

اگرغذا به شکل جالبی سرو شده یا با اصطلاحات جذاب نامیده شود مثلا یک برش سیب را کلوچه سیب یا یک تخم مرغ آب پز شده را قایق بنامیم سعی می کنند آن غذای تازه را امتحان کنند.

ساعات غذاخوردن باید ساعت لذت بردن باشد نه ساعت قانون گذاری و مجادلات خانواده

ماهیت اجتماعی صرف غذا می تواند حواس کودکان را پرت کند بنابراین غذا دادن به کودک باید کمی قبل از خانواده شروع شود (15 دقیقه قبل)و چون بچه ها در این سن بازی را خیلی دوست دارند اجازه دهیم 2-1 ساعت قبل غذاخوردن بازی کنند اما آنقدر خسته نشوند که دیگر نتواند غذا بخورند.

اگر برای کودک در حد بزرگسال غذا سرو شود باعث ایجاد سرخوردگی می شود چرا که دوست دارد غذای خود را تمام کرده و دوباره به میل خودش درخواست غذا نموده و به آن دست یابد.

کودکان کم سن و سال غذاهای کمی شیرین و بدون ادویه را بیشتر دوست دارند نوپایان دوست دارند درتمام وعده های غذایی از یک بشقاب، فنجان یا قاشق استفاده کنند ممکن است از یک غذای خوشمزه فقط به خاطر اینکه در ظرف متفاوتی سرو شده است امتناع کنند ونیز اگر فردی به غذایشان دست بزند از خوردن صرف نظر می کنند.

بستنی با انواع شکل‌ها و مزه‌های مختلف‌اش مورد علاقه بزرگسالان و کودکان بوده و هست. مادران نیز بستنی را جزو برنامه غذایی کودکان در نظر می‌گیرند و اغلب سوال می‌کنند که آیا بستنی برای فرزندشان مفید است یا نه؟ از چه سنی می‌توان به آنها بستنی داد؟...

پزشکان توصیه می‌کنند از دادن بستنی به ‌صورت روزانه تا قبل از سن سه سالگی خودداری کنید زیرا تا این سن دادن غذاهای چرب و قندی احتمال چاقی و اضافه وزن را در کودکان افزایش می‌دهد. همچنین دادن بستنی قبل از سه سالگی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به دندان‌ها زده و موجب نرم شدن مینای دندان‌های شیری یا دایمی شود و دندان‌ها را در معرض فرسایش تدریجی و پوسیدگی قرار دهد.

پس از آنجا که کودکان علاقه بسیاری به بستنی دارند، والدین باید بر حسب سن و وضعیت جسمی و سلامت برای آنها بستنی مناسب را انتخاب کنند. بعضی از کودکان به انواع مغز‌ها مثل پسته، بادام و گردو عدم تحمل نشان می‌دهند و برخی نیز نسبت به کاکائو و رنگ‌های شیمیایی حساسیت دارند که در این صورت والدین باید مصرف بستنی حاوی این مواد را قطع کنند.

در ضمن، بعد از سه سالگی بستنی نه به عنوان وعده‌های غذایی بلکه جزیی از غذاهای تکمیلی و به عنوان دسر باید در نظر گرفته شود.

دو تا سه قاشق مرباخوری بستنی ساده که خیلی سرد نباشد کافی است اما حتی این مقدار هم برای کودکانی که استعداد چاقی دارند، توصیه نمی‌شود.

جالب است بدانید میزان کالری انواع بستنی‌ها متفاوت است. بنابراین بر حسب وزن کودک باید نوع مناسب بستنی را انتخاب کرد. زیرا بستنی‌های معمولی چون از شیر، شکر، تخم‌مرغ و مقداری خامه درست شده‌اند، در هر 100 میلی‌لیترشان، 100 کیلوکالری دارند. اما بستنی‌های میوه ‌ای و یخی به علت داشتن میوه، آب و شکر کالری کمتری دارند.

نکته مهمی که باید در اینجا به آن اشاره کرد، این است که باید از مصرف بستنی‌های فله‌ای و حاوی مواد رنگی و شیمیایی یا میوه‌های نامطمئن به خصوص در این سنین خودداری شود.

 رژیم غذایی مناسب کودکان پیش دبستانی

رژیم غذایی کودکان پیش دبستانی شبیه نوپایان است ؛ به طوری که میزان نیاز به کالری ،مایعات و چربی کاهش خفیف تری پیدا خواهد کرد اما نیاز به املاح ،ویتامین ها و ریزمغذی ها هم چنان مهم است. در رژیم غذایی کودکان پیش دبستانی باید از همه گروه های غذایی استفاده شود و انواع مختلف مواد غذایی را برای کودک فراهم کنند که اطمینان دارند کودک به آسانی آنها را می پذیرد. مثلا چون علاقه ذاتی کودک نسبت به مزه شیرین و غذاهای شیرین، نسبت به سایر غذاها شود در نتیجه کودک از پذیرش سایر مزه ها و طعم ها امتناع ورزد. بنابراین والدین باید کودک را به خوردن مواد غذایی با طعم ها و مزه های مختلف تشویق نمایند تا مصرف غذاهای متنوع توسط کودک افزایش یابد. در ضمن بهتر است مواد غذایی مختلف با درجات سفتی و نرمی متفاوت و انواع رنگ ها به کودک عرضه گردد تا جذابیت غذاها برای کودک بیشتر باشد.

*گروه های غذایی عبارتند از:

       شیر و فراورد های لبنی:

  شیر کامل، پنیر، ماست، بستنی و ... به طور متوسط شیر و فراورده های آن، حدود دو سوم کلسیم و یک سوم پروتئین دریافتی کودک را تشکیل می دهند.کودک باید تشویق شودحداقل 3- 4 لیوان در روز این مواد را مصرف کند.

      گوشت ومواد پروتئینی :

گوشت گوساله، گوشت گوسفند، ماهی، مرغ، حبوبات (عدس، لوبیا)، تخم مرغ وآجیل(مغزها)هستند.گوشت و فراورده های آن حدود یک چهارم کل پروتئین دریافتی کودک را تشکیل می دهند.کودک را به خوردن گوشت های کم چربی باید عادت داد. در زمان طبخ گوشت نیز بهتر است ازاضافه کردن روغن خودداری نمود یا به مقدار کم استفاده نمود.گوشت قرمز یکی از منابع خوب آهن هم است.

      نان و غلات وسیب زمینی :

سیب زمینی، ماکارونی، برنج و نان صبحانه برای کودکان این گروه سنی، مناسب هستند.باید تلاش کرد حداقل یک سهم از این گروه غذایی در هر وعده غذایی کودک گنجانده شود.ازغلات سبوس دار می توان استفاده نمود سبوس غلات از یبوست کودک نیزجلوگیری می کند.مصرف سیب زمینی سرخ شده و شیرینی ها باید محدود باشد

 

میوه های مناسب شامل گلابی، موز، سیب، پرتغال، کیوی (از دو سالگی به بعد)، توت فرنگی، تمشک، هندوانه، خربزه، کشمش و ... هستند و سبزی های مناسب نیز شامل هویج پخته، نخود، گل کلم، خیار، انواع فلفل سبز یا قرمز و ... می باشند.بهتر است سبزی ها را خرد کرد و یا به صورت نیم پز به کودکان کم سن عرضه نمود.

میوه ها و سبزی هایی که زیاد سفت هستند و می توانند سبب خفگی شوند نباید به کودکان زیر 3 سال داده شوند. کلم منبع خوب آهن است اما کودکان اغلب به آن علاقه ای ندارند.سبزی ها را می توان به سوپ کودک اضافه کرد و یا برای ایجاد تنوع و سرگرمی او به کار برد: مثلا از سبزی هایی مانند هویج و فلفل برای ایجاد شکل صورت، روی پیتزا استفاده نمود.

*مواد چربی و شیرینی جات :

آيا مي دانيد چرا كودكان زير 5 سال نسبت به كمبود ويتامين Aحساس تر هستند؟

كودكان زير 5 سال دوران سريع رشد را مي گذرانند وبراي رشد خود به ويتامين A بيشتري نياز دارند. پس اگر در برنامه غذايي آنها منابع ويتامين A به اندازه كافي وجود نداشته باشد بسرعت دچار كمبود مي شوند. بويژه آنكه، در اين سنين معمولا" كودكان بيشتر به بيماريهاي اسهالي و عفونتهاي تنفسي و آلــــودگـــي هاي انـــگلي مبتلا مي شوند ودر اثر اين بيماريها دچار بي اشتهايي شده و غذاي كمتري مي خورند در نتيجه ويتامين كمتري به بدنشان مي رسد و ضمنا" جذب اين ويتامينها در بدن در دوران بيماري كمتر مي شود. در برنامه غذايي روزانه كودك خود از منابع غذايي ويتامين A مثل جگر، زرده تخم مرغ، شير و لبنيات، كره، سبزيهاي زرد مثل هويج، كدو حلوايي و ميوه هاي زرد و نارنجي رنگ مثل آلو، زردآلو ، خرمالو، طالبي استفاده كنيد كه كودكتان دچار كمبود ويتامين A نشود.

كمبود ويتامين Aچه عوارضي در كودكان زير 5 سال دارد؟

ويتامين A براي رشد كودك ضروري است. علاوه بر آن به مقاومت بدن كودك در مقابل بيماريهاي عفوني كمك مي كند و كمبود آن موجب اختلال رشد، كاهش مقاومت بدن و ابتلا مكرر به بيماريها، اختلال در خونسازي، شب كوري و در موارد كمبود شديد آسيب رسيدن به چشم ها و نهايتا" كوري مي شود. كودكاني كه دچار كمبود ويتامين A هستند بيشتر به بيماري مبتلا مي شوند و دوره بيماري در آنها طولاني تر است.

براي پيشگيري از كمبود ويتامين A در كودكان زير 2 سال، بايد از روز پانزدهم تولد تا 2 سالگي به كودك هر روز 25 قطره مولتي ويتامين يا قطره ويتامين A+D بدهيد.

آيا مي دانيد كمبود يد چه عوارضي در كودكان زير 5 سال دارد؟

كمبود يد در دوران جنيني سلامت كودك را مختل مي سازد و در صورتي كه كمبود يد شديد باشد عقب ماندگي رشد مغزي و جسمي كودك، اختلال در راه رفتن و صحبت كردن را بدنبال دارد. قدرت يادگيري در كودكي كه دچار كمبود يد مي باشد كاهش مي يابد و بعدا" منجر به افت تحصيلي او در مدرسه مي شود. بنابراين توصيه مي شود مادران در دوران بارداري آن مقدار نمك را كه مجاز به استفاده از آن هستند حتما" از نوع نمك يددار انتخاب نمايند.

چگونه از كمبود يد در كودك پيشگيري كنيم؟

براي پيشگيري از اختلالات ناشي از كمبود يد از جمله اختلال در رشد مغزي و جسمي و كاهش قدرت يادگيري، بايد در برنامه غذايي روزانه از نمك يددار استفاده كنيم. مصرف نمك يددار تنها راه كودك در برابر اثرات زيان آور و قابل پيشگيري كمبود يد است.

آیا می دانید کمبود روی چه عوارضی در این کودکان دارد؟

میزا ن روی در بدن به ویژه در سال های رشد جسمی و ذهنی کودک، بسیار مهم است ،در صورت کمبود کودک شما دچار اختلال رشد – کاهش اشتها و کاهش حس چشایی میگردد برای جلوگیری از این عوارض میتوانید از غذاهای حاوی روی نظیر غذاهای دریایی( ماهی ،میگوو..)گوشت و حبوبات وغلات وباقلا در رِژیم کودک خود استفاده کنید.

خصوصیات و رفتارهای تغذیه ای در کودکان پیش دبستانی

در دوره پیش دبستانی، کودک به سرعت مهارت های مختلفی کسب می کند.در سن 6 سالگی کودک اعمال ظریف را به خوبی انجام می دهد و می تواند از کارد برای مالیدن کره و پنیر بر روی نان یا برای بریدن غذاها استفاده کند. بنابراین در دوران پیش دبستانی ممکن است کودک به کرات غذاها را بر روی زمین یا لباس خود بریزد و یا با دستهای خود غذا بخورد اما این رفتارها بخشی از سیر تکامل طبیعی او محسوب میشوند.

همانطور که قبلا هم گفته شد در این دوران به علت کندتر شدن رشد کودک، اشتهای او نیز کاهش می یابد که این مسئله ممکن است باعث نگرانی والدین گردد اما در حقیقت بخشی از سیر تکامل کودک پیش دبستانی محسوب میشود. در این سن توجه کودک به غذا کاهش، ولی توجه او به محیط اطراف افزایش می یابد.

کودک پیش دبستانی گاهی از خوردن غذاهایی که قبلا به آنها علاقه داشته است امتناع می کند و گاهی تمایل دارد که یک غذای خاص را در هر وعده غذا بخورد . این رفتارها ممکن است نشانه خستگی از مصرف غذاهای همیشگی باشد.

بد غذایی ها و عادات غذایی غلط در کودکان پیش دبستانی

بد غذایی و مشکلات تغذیه ای در کودکان پیش دبستانی شایع و میزان بروز آن در این دوره بین 16% تا 75% است.و در اکثر موارد راه حل ها مشابه دوران نوپایی است و ممکن است کودک رفتارهای مشابه نوپا داشته باشد.

اکثر مشکلات تغذیه ای و بدغذایی ها، جزئی بوده و بر رشد و وزن گیری کودک اثری ندارند اما ندرتا ممکن است بسیار جدی و بر رشد کودک تاثیرگذار باشند. برخی مشکلات تغذیه در کودکان پیش دبستانی و راه حل های مناسب آن به شرح زیر است:

قطعات کوچکی از گوشت قرمز یا گوشت سفید را که لطیف و آبدار باشد به کودک عرضه نمائید، گوشت را همراه با غذاهای دیگر مثلا ماکارونی، سوپ، خورش ها، پیتزا، آبگوشت و ... به کودک بدهید.از گوشت چرخ کرده استفاده کنید ،گوشت را آب پز کنید و آب آن را در سوپ استفاده کنید.از حبوبات، پنیر، تخم مرغ و ماهی های بدون استخوان مثل کنسرو ماهی تن استفاده نمائید.

 پنیر را در طبخ غذاها به کار ببرید مثلا ماکارونی با پنیربه او ماست و پنیر بدهید.، پیتزا (که در منزل تهیه می کنید)، از شیر برای تهیه دسرها یا غذاهای حاوی شیر استفاده نمائید.

یر بیشتر، به او آببین وعده های غذا، برای رفع تشنگی به او آب دهید. شیر مصرفی را به یک وعده در هر نوبت غذای اصلی محدود کنید، آن را در پایان وعده غذا به کودک بدهید و در صورت درخواست ش بدهید. اگر دوست دارد شیر را با شیشه بنوشد به تدریج او را به استفاده از لیوان عادت دهید.

  

اگر کودک از خوردن سبزی اجتناب می کند به جای سبزی، به او میوه بدهید و بالعکس. سبزی ها را به نحوی طبخ کنید که آبدار باشد و بیش از حد پخته نشوند. قطعات مناسب سبزی را که بخارپز شده اند یا در صورت مناسب بودن سن و شرایط کودک خام هستند به او عرضه کنید و اجازه دهید آنها را با دست های خود بردارد و بخورد. از سس ها یا ماست به همراه سبزی ها استفاده کنید.

سبزی ها را در سوپ و یا سایر غذاهای او بریزید میوه ها را به شکل های متنوع به کودک عرضه نمائید مثلا تازه، پخته، آب میوه و ... به عرضه کردن انواع مختلف میوه و سبزی به کودک ادامه دهید.

 

 بیش از حد شیرینی می خورد.

 

خرید و تهیه غذهای شیرین را در خانه محدود نمائید. از این مواد غذایی به عنوان پاداش و جایزه استفاده نکنید. مواد غذایی شیرین را به جای میان وعده، به همراه وعده های اصلی به کار برید تا خطر پوسیدگی دندان کمتر شود. در صورت تهیه انواع شیرینی ها در منزل، میزان شکر را نصف کنید. با مسئولان مراکز پیش دبستانی برای کم کردن مصرف شیرینی در این مراکز صحبت نمائید.

* اصول رفتار با كودك خردسال (3 تا 7 سال)

1. بايد با انواع مختلف غذاها آشنا شود. بهتراست غذايي كه كودك اولين بار استفاده مي كند به وسيله ي يك عضو بزرگتر خانواده خورده شود تا الگويي براي كودك باشد.

2.ميان وعده ها نبايد آنچنان زياد باشند كه كودك نتواند غذاي اصلي را بخورد. در دادن مواد شيريني نبايد زياده روي كرد چون مي تواند سبب فساد دندان، سوء تغذيه و چاقي او شود.

3. برقرار كردن قوانين واضح در ارتباط با خوردن غذا نشاندهنده ارزش ها نگرش هاي خانواده است و لذا بايد به كودكان اين قوانين را تفهيم كرد.

4.كودكان حتي اگر غذاي جديد را نپذيرفتند چنانچه هر بار مختصري بچشند يا استشمام كنند مي تواند در پاسخ آن ها تاثير داشته باشد. لذا ايجاد فرصت براي اين كه غذاي جديد را ببينند و دست بزنند ولي حتي نخورند قدمي مثبت محسوب مي گردد چون كودك از طريق حس ها مثل بويايي، لامسه و بينايي درك مي كند. غذاي جديد بايد زماني كه كودك كاملا گرسنه است داده شود.

*نقش والدین در برخورد با رفتارهای تغذیه ای کودک

دوران پیش دبستانی همانطور که قبلا ذکر شد اغلب دوران دشوار برای والدین است چرا که آنها نگران کم شدن اشتهای کودک خود هستند. باید به خاطر داشت که جدال بر سر غذا خوردن کودک جدالی بی حاصل است. هیچ کودکی را نمی توان به زور وادار به غذا خوردن کرد. کافی است پدر و مادر به خاطر داشته باشند که این دوره بخشی از سیر تکاملی کودک بوده و گذرا است. به علاوه آنان هنوز هم میتوانند انواع غذاها را به کودک عرضه کنند و قادرند محدودیت هایی برای رفتارها و عادات غلط تغذیه ای او قائل شوند.

پس نه خیلی سخت بگیرید و نه خیلی سهل انگاری کنید!

والدین باید انواع گوناگون غذاها، ازجمله غذاهای مطلوب کودک به او ارائه نمایند و برای جایگزینی غذاهایی که کودک به خوردن آنها تمایلی ندارد جانشین های دیگری از همان گروه غذایی به او عرضه نمایند. کودکان پیش دبستانی اشتهای متغیری دارند و حجم معده آنها نیز کم است بنابراین بهترین نتیجه با فراهم کردن حجمهای کمتر غذا اما در وعده های مکرر در طول روز حاصل می شود. به عبارت دیگر به جز وعده های اصلی غذا، کودک پیش دبستانی نیاز به میان وعده ها نیز دارد. این میان وعده ها باید حاوی مواد مغذی باشند و از نظر زمانی طوری به کودک عرضه شوند که در عین کمک به کل دریافتی مواد غذایی روزانه کودک، سبب اختلال در صرف وعده های اصلی غذا نشوند. اندازه وعده های غذایی ممکن است به نظر بالغین کم و ناکافی برسد و اگر اشتهای بیشتری دارد میتوان مقدار بیشتری غذا به او داد. اکثر کودکان در این سن کلا 4 تا 6 بار در روز غذا می خورند. در میان وعده ها باید میزان مصرف بیسکویت وچیپس های آماده را بسیار محدود نمود و از مواد غذایی که اثر کمتری در ایجاد پوسیدگی دندان دارند استفاده کرد. میان وعده های سالم و بی ضرر عبارتند از : میوه های تازه، پنیر، سبزی های خام، شیر و آب - میوه ها.

در کودکان پیش دبستانی، به جز طعم غذا عوامل دیگری نیز در پذیرش غذا توسط کودک نقش دارند.آنان در این سن میل ندارند غذاهای مختلف را در ظرف غذایشان بریزند و با هم مخلوط کنند. همچنین بیشتر تمایل دارند غذا ولرم باشد. غذاهای خیلی سرد یا خیلی گرم را نمی پسندند. بسیاری از غذاها به علت بویشان و نه طعمشان توسط کودک رد می شوند. کودکان اغلب دوست دارند طعم غذا ملایم باشد.

در بسیاری از موارد ، از خوردن بیسکویت های شکسته امتناع می کنند ویا ساندویچی را که به نظر آنها نادرست برش داده شده است نمی خورند.پس سعی کنید وقت بیشتری را برای کودک خود بگذارید واز او برای خوراکی هایش نظر بخواهید.

سال های پیش دبستانی در شکل گیری رفتارهای مثبت غذایی کودک و آموختن نحوه انتخاب غذاهای مناسب، اهمیت ویژه ای دارد. این پدیده با ایجاد محیطی که هم از نظر فیزیکی و هم از نظر عاطفی برای کودک دلپذیر باشد فراهم می گردد. محیط از نظر عاطفی باید آرام باشد و در آن به کودک محبت و توجه فراوان شود. از نظر فیزیکی نیز کودک باید در هنگام صرف غذا راحت باشد. نباید او را وادار کرد در حالی که پاهایش آویخته است و دست هایش به سختی به سطح میز میرسد غذا بخورد. باید از صندلی ها و وسایل غذاخوری مناسب کودک استفاده نمود.

کودکان اگر خسته باشند، خوب غذا نمی خورند ولی اگر فعالیت کافی در زمان های مناسب داشته باشند اشتهایشان تحریک می شود بنابراین در زمان بندی اوقات بازی، استراحت و تغذیه کودک باید به این مسئله مهم توجه نمود.

* تغذیه در دوران دبستان

به طور معمول تا سن 8 سالگی وزن پسران کمی بیشتر از دختران است ولی پس از ان به دلیل افزایش بافت چربی وزن دختران کمی بیشتر است.(دوره جهش رشدی)

صبحانه:

در این دوره سنی خوردن صبحانه بسیار اساسی است. نبود ان باعث افت تحصیلی و بیزاری از مدرسه می شود.

خوردن نصف لیوان اب پرتقال قبل از صبحانه به اشتهای کودک کمک میکند. یک صبحانه خوب شامل پنیر و گردو- کره و مربا-تخم مرغ- عدسی – فرنی – شیر برنج-حلیم به همراه نان تازه و شیر .

استفاده از میوه و سبزیجات مثل سیب خیار گوجه فرنگی کاهو -سبزی خوردن به افزایش اشتها کمک میکند.

میان وعده:

میان وعده تهیه شده توسط مادر نه تنها سالم تر است بلکه انتقال دهنده مهر مادری است.

یک میان وعده مناسب شامل نان و پنیر و خیار-انجیر خشک- نخود چی انواع مغزها-میوه ها به خصوص سیب-کیک و کلوچه

از جمله عناصر و مواد مورد نیاز کودک در این سن شامل:

1-آهن :کودکان به علت رشد سریع در معرض خطر بیشتری از انمی هستند.کم خونی باعث کاهش اکسیژن رسانی به سلول میشود.وباعث خستگی زود رس میشود.مصرف مقداری گوشت قرمز بدون چربی راحت ترین راه رساندن مقداری اهن بیشتر به کودک است.در صورت متمایل نبودن کودک به تکه های گوشت از گوشت چرخ کرده استفاده شود.

منابع حاوی ویتامین C مانند لیمو ترش –برتقال-گوجه فرنگی به جذب آهن غذا کمک میکنند.

از مصرف چای بعد از غذا برهیز شود.

2- کلسیم :در این دوره به علت جهش رشد میزان رسوب کلسیم ها در استخوان دو برابر این میزان در سالهای جوانی است.

افزایش سرعت رشد و تکامل ماهیچه ای اسکلتی و هورمونی باعث افزایش نیاز به کلسیم میشود.

به طور کل کودکان به ازای هر کیلوگرم وزن بدن 2-4 بار بیشتر به کلسیم نیاز دارند.

شیر و فراورده های لبنی منابع اصلی کلسیم هستند.بنیر به همراه گردو و بادام استفاده شود .

3- ویتامین D :برای جذب کلسیم و رسوب ان در استخوان ها لازم است.بهترین شیوه تولید این ماده قرار گرفتن در معرض نور مستقیم افتاب است. مکمل های دارویی نیز مناسب است.

4-روی :کمبود روی سبب اختلال در رشد – کم اشتهایی و کاهش حس چشایی میشود.بهترین منبع روی گوشت و غذاهای دریایی هستند.

5-ید: کمبود آن موجب کند ذهنی-کاهش آموزش بذیری و ضعف توانایی جسمی افراد میشودکه این مشکل با مصرف نمک یددار در رژیم غذایی تا حدودی بر طرف می شود.

6- فیبر : کمبود آن باعث یبوست و کاهش حرکات روده ای میشود.

*پیشگیری از بیماری های مزمن:

برای کمک به بیشگیری از بیماری های مزمن در سنین بزرگسالی مانند بیماری های قلبی و بدخیم و دیابت و چاقی موارد زیر توصیه می شود:

1- نیمی از کالری دریافتی از کربوهیدرات ها باشد.مانند مواد نشاسته ای و حاوی فیبر مثل نان و غلات سبوس دار

مصرف روزانه سبزیجات و میوه جات تازه ضروری است.

چربی ها باید حداکثر 30 درصد کالری روزانه را تشکیل دهند.

غذاهای بروتئینی شامل انواع گیاهی و حیوانی باید حدود 15درصد از کالری روزانه را تشکیل دهند.

مصرف مواد غذایی چرب یا شیرین باید محدود شود.

بسیاری از دانش ‌آموزان روزهای پیش از امتحان را تا حد امکان به مطالعه می ‌پردازند و تصور می‌ کنند که غذا و استراحت مانع مطالعه می ‌شود، در صورتی که با تغذیه صحیح می ‌توان بازده فکری را افزایش داد.

به کارگیری نکات و توصیه ‌های زیر توان شما را برای یادگیری بهتر و موفقیت در امتحانات افزایش می‌دهد:

1- در زمان کار یا مطالعه غذا نخورید و برای این کار زمان خاصی را در نظر بگیرید تا با آرامش بیشتری غذا بخورید.

2- بررسی‌ های دانشمندان نشان می دهد که غذاهای نشاسته ‌ای مانند ماکارونی، برنج و نان به دلیل تاثیر در بهبود کیفیت خواب، در شب امتحان مفید هستند.